 Wysłany:
Czw 21:33, 25 Maj 2006 Temat postu: Wąż Zbożowy |
| Synonimy
Panterophis guttatus 
Wielkość Osiąga niewielkie rozmiary, zazwyczaj 130 cm (do 180 cm). Długość życia Przy dobrych warunkach hodowli dożywają nawet kilkunastu lat (do 21 lat). Wygląd Barwa podstawowa jest rozmaita od białej przez szarą po ceglasto czerwoną. Na grzbiecie i bokach ciała ciągną się ciemne czerwonawe plamy czarno obrzeżone. Od tego schematu istnieje wiele odchyleń. Łuski brzuszne posiadają kratkowany wzór przypominający szachownicę. Kolorystyka jego ciała jest barwna i wzorzysta do tego stopnia, że trudno znaleźć dwa identyczne osobniki i to być może zadecydowało o jego popularności wśród miłośników tych gadów. Znane są osobniki pozbawione tego wzoru, plamy zlewają się w pasy ciągnące się całego ciała lub tylko na pewnym jego odcinku. Odmiany albinotyczne znane są w hodowli od wielu już lat. Jest to jeden z węży, który posiada dużą ilość odmian barwnych uzyskaną poprzez kojarzenie osobników o wybranych cechach ubarwienia. Dzięki analizie tych cech i ich dziedziczeniu dość dobrze "rozpracowano" genetykę węży. Podgatunki Zawirowania wokół podgatunków tego węża są od lat przyczyna wielu sporów i dyskusji akademickich, które na szczęście nie rzutują negatywnie na naszą hodowle tego węża. Znane są trzy, oprócz nominalnego wyróżniono jeszcze dwa, różnią się ubarwieniem, budową ciała i obszarem występowania: • Elaphe guttata emoryi - wąż preriowy uznawany obecnie za odrębny gatunek Elaphe (Panterophis) emoryi Od południowej Nebraski po północny Meksyk, mniejszy wąż o bardziej krępym ciele, podstawowe tło ziemisto szare, plamy brązowe, szare, ciemnooliwkowe. Cały wąż wydaje się być "wypłowiały". • Elaphe g. meahllmorum wyodrębniony w 1994 przez Schmit`a i wsp. uznawany przez niektórych za odmianę lokalną wcześniejszego (pod)gatunku • Elaphe guttata rosacea Bagienne tereny Florydy, ciemne kolory są u niego znacznie zredukowane. Podstawowa barwa jest czerwono pomarańczowa i takież są plamy. Pozbawiony jest natomiast wzoru szachownicy na brzusznych łuskach. Występowanie Zamieszkuje tereny Stanów Zjednoczonych Ameryki. Od Florydy po stany północne - Luizjanę, Kolorado. Występuje na tych terenach do 1850 m n.p.m. Odmiany barwne Do chwili obecnej powstało ponad 50 odmian barwnych. Do najważniejszych i najpopularniejszych odmian należą m.in.: • Albino Okeetee (albinotyczna odmiana okeetee). Węże te są kontrastowo ubarwione, posiadają jasno pomarańczowe lub żółte tło i ciemno pomarańczowe lub czerwone plamy Osobniki tej odmiany zamiast czarnych obwódek wokół plam mają szerokie, białe pierścieniami dlatego, że odmian ta nie posiada czarnego barwnika - melaniny. Odmiana zwana jest także reverse okeetee (odwrócony okeetee) • Amber (odmiana "bursztynowa"). Charakteryzuje się bursztynowym wzorem na brązowym tle. Powstała na skutek kojarzenia osobnika odmiany Caramel z osobnikami hypomelanistycznymi (o obniżonej ilości melaniny). • Amelanistic ("czerwony albinos"). Odmiana ta charakteryzuje się brakiem czarnego barwnika. Uzyskano ją na skutek pojedynczej, recesywnej mutacji genetycznej i charakteryzuje się dość dużą zmiennością kolorów (stosunek zmiennej ilości białego do czerwonego). Na jasno pomarańczowym tle mają pomarańczowe (od jasnych do ciemnych) plamy. Spotyka się także osobniki o czerwono-pomarańczowych plamach i bardzo jasnym tle. Wszystkie te różnice w barwie i odcieniu są spowodowane występowaniem w skórze ciałek barwnych - irydoforów - komórek odbijających światło. Ich wzajemne nakładanie daje właśnie te efekty. Wąż ten ma rubinowo - czerwone oczy. Jako odmiana wywodzi się od samca (nie posiadającego koloru czarnego) schwytanego w 1953 roku. Skojarzono go z trzema samicami, z hodowli Bernarda Bechtela (oczywiście w USA) w 1959 roku. Uzyskano w ten sposób 46 heterozygotycznych młodych, a na skutek dalszej selekcji powstała znana dziś odmiana. • Anerythristic. Odmiana ta nie posiada czerwonego barwnika. W efekcie tej recesywnej mutacji uzyskano osobniki, w ubarwieniu których dominuje kolor czarny i szary. Odmiana ta ma 2 typy: A i B. Osobniki typu A w miarę rozwoju zyskują żółte zabarwienie w okolicy szyi. U osobników typu B w miarę wzrostu żółty kolor nie pojawia się, wywodzą się od osobnika złapanego w 1984 roku. • Aztec (odmiana "Aztek"). Węże tej odmiany mają nieregularne plamy o różnej wielkości i kształcie. • Blizzard ("biały zbożowy") Jest to odmiana całkowicie biała, pochodzi od czarnego albinosa typu B. U niektórych osobników może występować bardzo niewyraźny wzór. • Blood red corn (odmiana "krwista"). Wszystkie węże tej odmiany pochodzą od osobnika schwytanego na Florydzie, który był prawie jednokolorowy (tzn. krwiście czerwony). Posiada recesywną cechę, która eliminuje wzór szachownicy na brzusznej stronie ciała.. W efekcie selekcji uzyskano osobniki o jednolitym pomarańczowo - czerwonym lub szaro - czerwonym ubarwieniu. Istnieją różne typy tej odmiany, młode mają słabo widoczny wzór, który znika jednak w miarę wzrostu. Początkowo węże te składały mniejsze jaja niż pozostałe odmiany, co sprawiało trudności z odchowem młodych. Ostatnio jednak wyeliminowano tę cechę, przez skojarzenie z innymi odmianami. • Butter corn (odmiana "maślana") Kolejna odmiana wyhodowana przez R. Zuchowskiego. Jej protoplastą była samica mająca plamy na słomkowym tle. W miarę selekcji otrzymano węża o intensywnym, żółtym tle na którym występują żółte plamy. • Candy cane corn (odmiana "trzcina cukrowa"). Odmiana powstała przy próbie stworzenia osobników posiadających jasno - czerwone plamy na białym tle. W miarę wzrostu i dojrzewania u większości osobników rozwija się pomarańczowe zabarwienie okolic szyi, a intensywnie czerwony wzór blednie z wiekiem. Odmiana powstała na drodze selektywnej hodowli odmiany z Miami. • Caramel (odmiana "karmelowa").. Na żółtym lub żółto - brązowym tle występują plamy w kolorze żółtym, brązowym, a nawet intensywnie czekoladowym. Jest to kolejna odmiana, którą wyodrębnił R. Zuchowski. • Crimson (odmiana "purpurowa"). Piękny wąż o czerwono - pomarańczowych plamach na jasnym tle. • Fluorescent orange (odmiana "pomarańczowa") uważana za linię Reverse Okeetee, a nie odrębna odmianę. Dorosłe osobniki, jak i młode mają białe obwódki wokół jasnoczerwonych plam na pomarańczowym tle. • Ghost corn (odmiana "duch"). Odmiana ta posiada ograniczoną ilość czarnego barwnika i nie posiada czerwonego barwnika (hypomelanistic i anerythristic). To węże o pastelowych kolorach, na jaśniejszym tle wzór w kolorze szarym lub brązowawym. • Hypomelanistic (odmiana o zmniejszonej ilości melaniny). Osobniki tej odmiany posiadają recesywną cechę, która redukuje ciemne kolory, co sprawia, że biel, czerwień i pomarańcz są bardziej widoczne i żywsze, odmiana ta ma ciemne oczy. Osobniki te mogą mieć dość zmienne ubarwienie, na skutek tego, że barwnik czarny może być ograniczony w różnym stopniu. • Kisatchie corn (odmiana "kisatchie"). Ostatnio zakwalifikowany jako osobny gatunek Elaphe slovinski. Jest to ciemna odmiana pochodząca z Luizjany, osobniki należące do tej odmiany to jedne z najciemniejszych węży zbożowych. Przez niektórych uważana za krzyżówkę E. g. guttata z E. g. emoryi, ale nie jest to potwierdzone. • Lavender corn (odmiana "lawendowa"). Na jasno różowym tle występują ciemne, purpurowoszare plamy. Istnieje także drugi typ tej odmiany, z lawendowoszarymi plamami na pomarańczowym tle. Osobniki posiadają czerwone oczy. • Miami corn (odmiana z Miami). Ta odmiana pochodzi z okolic Miami (Floryda). Nazwa została wprowadzona przez hodowcę Rich`a Zuchowski. Pierwotnie nazwa zarezerwowana była dla osobników z Miami, teraz jednak odnosi się do opisywanych cech ubarwienia Określa się tak osobniki dość kontrastowe, o jasnosrebrnym lub szarym tle i pomarańczowych plamach grzbietowych z czarną obwódką. W efekcie hodowli uzyskano rozjaśnienie tła i przyciemnienie plam.. • Motley (odmiana pstrokata). Osobniki tej odmiany charakteryzują się regularnymi plamami tworzące owale lub elipsy i są pozbawione wzoru szachownicy na brzusznej stronie ciała (lub wzór ten jest bardzo niewyraźny), jest to spowodowane działaniem recesywnego genu. • Okeetee corn (odmiana okeetee). Odmiana ta nazwę swą zawdzięcza osobnikom znajdowanym w pobliżu klubu myśliwskiego w Okeetee w Południowej Karolinie. Osobniki mają silnie czerwone plamy z wyraźną smolisto - czarną obwódką. Tło jest pomarańczowe. • Snow corn (odmiana "śnieżna"). Zwana także "biały albinos", pozbawiony zarówno czerwonego jak i czarnego barwnika. Jest więc połączeniem odmiany amelanistycznej i czarnego albinosa. W ich ubarwieniu dominuje kolor biały, na grzbiecie pojawia się subtelny wzór w kolorze żółtym, zielonym, różowym lub szarym (stąd różne typy tej odmiany). W miarę wzrostu okolice szyi i gardła zyskują lekko żółte zabarwienie. • Striped (odmiana pasiasta). Osobniki tej odmiany mają pojedynczy, szeroki pas biegnący wzdłuż całego ciała. • Sunglow corn. Odmiana amelanistyczna, u której nie występuje wcale, lub występuje mała otoczka wokół plam w kolorze białym. Zazwyczaj są to osobniki posiadające ciemno pomarańczowe plamy na pomarańczowym tle. • Zig-zag (odmiana zygzakowata). Osobniki tej odmiany mają na grzbiecie zygzak zamiast typowych okrągłych plam. Cechy szczególne Hodowla tego gatunku nie sprawia wiele trudności więc jest on polecany początkującym terrarystom i choć wykarmienie małych zbożówek może sprawić nie doświadczonemu terraryście nieco kłopotu to raczej przypadki takie należą do rzadkości. Wnikliwe obserwacje życia węży zbożowych dostarczą hodowcy wielu wrażeń i radosnych chwil w obcowaniu z tymi przedstawicielami gadów. Ciekawostki Przestraszony zaczyna intensywnie poruszać ogonem uderzając min o podłoże co może dać efekt podobny do dźwięku grzechotników (Crotalus), Efekt ten się potęguje, gdy na podłożu są suche liście. Aktywność Prowadzi raczej dzienny tryb życia. Nad ranem wypełza z kryjówek i spotkać go wtedy można jak się wygrzewa w porannych promieniach słońca lub próbuje coś upolować. W godzinach największego nasłonecznienia unika bezpośrednich promieni słonecznych by uniknąć przegrzania. Nocą, szczególnie w ciepłe wieczory po gorącym dniu także poluje, bo jego pokarm - gryzonie wtedy właśnie są aktywne. Aktywność roczną charakteryzuje sezonowość, w zależności od zamieszkiwanego obszaru geograficznego sen zimowy może trwać do 6 miesięcy. W warunkach terrarium jest aktywny cały dzień oraz po zmierzchu, wszystko zależy od temperatury w terrarium, a także m.in. chęci węża na przekąskę. Biotop Żyje na terenach zalesionych, także w pobliżu opustoszałych domostw, na polach uprawnych i nieużytkach, gdzie łatwo o pokarm - gryzonie towarzyszące człowiekowi. W zależności od szerokości geograficznej są to dość zróżnicowane środowiska. Spotkać tu można suche tereny stepowe jak i wilgotne lasy stanów południowych. Bytuje głownie na ziemi, ale wspina się dobrze po drzewach oraz doskonale pływa. Wpełza do nor zwierzyny leśnej, dziupli i gniazd ptaków, często w poszukiwaniu łatwo dostępnego pokarmu zagląda do siedzib ludzkich. Terrarium Na dno wysypujemy kilkucentymetrową warstwę torfu, torfu z piaskiem lub mchu torfowca. Umieszczamy na nim korzenie, odwrócone doniczki, kawałki kory - pod nimi węże będą się mogły ukryć. Basen, w którym gady te będą się kąpać powinien stanowić niezbędny element wyposażenia terrarium. Spełnia on też rolę nawilżacza powietrza i pojnika dla węży, tak więc woda w nim powinna być zawsze świeża zwłaszcza, że węże często będą w nim oddawać nieczystości, a przed zrzuceniem wylinki długo być w nim zanurzone. Wielkość terrarium Pomieszczenie dla węża zbożowego typu półwilgotnego powinno być obszerne, zwłaszcza, gdy trzymamy kilka osobników. Dla dorosłej pary minimum to 80/50/40 cm (dł/szer/wys). Powinno być raczej szersze i dłuższe niż wysokie tzw. horyzontalnego typu. Zasadą jest, że pomieszczenie powinno mieć minimalne rozmiary długości 2/3 długości osobnika, szerokości 1/3 - 1/2 długości osobnika. Dla każdego kolejnego osobnika powinno się dodać minimum 25%. Oświetlenie Cykl 12-14 godzinny. Oświetlamy zwykłą żarówką. Wąż zbożowy choć o dziennym trybie życia nie wymaga naświetlania UVB, bo jego skóra i tak nie przepuszcza odpowiedniej jego ilości, a niezbędną w prawidłowej gospodarce mineralnej wit D3 pozyskuje z pokarmu. Nie jest także stosowanie lamp nocnych np. Repti Night Glo.W terrarium powinno być miejsce, gdzie panuje półmrok, aby wąż nie musiał być wciąż nastawiony na ostre światło, i żeby doświadczyć ciemności musiał się chować w ukryciu. Temperatura Terrarium ogrzewamy wykorzystując do tego zazwyczaj żarówkę o mocy dobranej tak, by w pomieszczeniu panowała temperatura 24-28°C, punktowo pod źródłem ciepła może osiągać 32°C. Nocą obniżamy temperaturę do 22-24°C. Unikamy ogrzewania terrarium wyłącznie kablami grzewczymi, a niedopuszczalne jest ogrzewanie tzw. "gorącymi skałami", bo powodują one oparzenia węży. Kabli grzewczych używamy w nocy (kiedy to żarówka będzie wyłączona), kiedy to temperatura w terrarium może zbytnio spaśc. Należy jednak pamiętać, by kable obejmowały nie więcej niż połowę powierzchni dna terrarium i były zabezpieczone przed wykopaniem oraz bezpośrednim kontaktem z ciałem węża. Kable grzewcze używane są także w tzw. systemach szufladowych (RACK sytem). Wilgotność Powinna się utrzymywać na poziomie od 50 do 70%. Żywienie Węże zbożowe jak wszystkie inne są drapieżnikami więc karmimy je zwierzętami stałocieplnymi odpowiedniej wielkości tzn. myszami, małymi szczurami, jednodniowymi kurczętami. Możemy przyzwyczaić nasze węże do spożywania martwych zwierząt karmowych podawanych pincetą, to znacznie ułatwi ich karmienie zwłaszcza, gdy trzymamy kilka węży w jednym terrarium i konkurują one między sobą o pokarm. Jak często będziemy karmili nasze węże zależy od ich kondycji i fazy cyklu życiowego. Młode wężyki zbożowe karmimy częściej - dwa razy w tygodniu, osobniki dorosłe wystarczy karmić raz na 2-3 tygodnie. Gdy wąż nie chce jeść jakiś czas należy sprawdzić co jest tego przyczyną. Węże nie przyjmują pokarmu, gdy są przed wylinką, samice są zaawansowanej ciąży, ostatnio się zbytnio najadły i jeszcze nie zgłodniały, zwierze karmowe jest zbyt duże lub wąż jest chory. Tylko wnikliwa obserwacja pozwoli poznać nam przyczynę głodówki naszego podopiecznego. Rozpoznawanie płci Samce są mniejsze i szczuplejsze od samic. Nasada ogona samca jest szersza (wynika to z obecności podwójnego narządu kopulacyjnego półprącia), także ogon jest u samców o 1/3 dłuższy. Określić płeć można także na podstawie sondowania nasady ogona, ale wykonać to może tylko doświadczona osoba, bo łatwo uszkodzić delikatne półprącia samca sondując zbyt głęboko. U samic takie ryzyko nie istnieje, bo w tym miejscu znajdują się tylko ślepo zakończone zachyłki kloaki, ale zbyt głębokie przepchniecie sondy zafałszowuje oznaczenie płci osobnika a także może spowodować wprowadzenie zakażenia. Rozmnażanie W naturze węże zbożowe rozpoczynają gody w marcu i trwają one do maja. Po 6-8 tygodniach samica składa jaja, a po kolejnych 2-3 miesiącach wylegają się młode "zbożówki". W hodowli przeważnie po pierwszym posiłku po zimowaniu węże zbożowe przystępują do godów. Najlepiej samca wpuścić do terrarium samicy w godzinach wieczornych. Kopulują kilkakrotnie w ciągu tygodnia. Potem partnerzy nie zwracają na siebie zbytniej uwagi. W tym czasie samica intensywniej żeruje, a na około miesiąc przed złożeniem jaj samica zazwyczaj przestaje przyjmować pokarm, bo rozwijające się jaja zbytnio uciskają przewód pokarmowy, by ten pomieścił ofiarę węża. Po mniej więcej 2 miesiącach od kopulacji samica szuka miejsca do złożenia jajek. Czyni to pod kawałki kory do torfu. W zależności od kondycji i wieku samicy jest ich od kilku do 20 sztuk Przez pierwsze godziny samica owija się wokół jaj i broni ich przed intruzem, lecz potem z nich schodzi i więcej się nimi nie interesuje. Warunki w terrarium hodowlanym nie sprzyjają inkubacji jaj, tak więc musimy je przenieść do inkubatora uważając przy tym by nie obracać nimi, bo grozi to uszkodzeniem zarodków. Wilgotność utrzymujemy na poziomie 80-90%, a temperaturę około 28 - 29°C. Staramy się utrzymać stałość tych warunków, bo wszelkie wahania zakłócają proces inkubacji. Co kilka dni kontrolujemy jajka i usuwamy (jeśli nie są ściśle związane z resztą zdrowych jaj) martwe i spleśniałe sztuki. Panuje przekonanie, że jeżeli jaja są zdrowe to ich zdolności immunologiczne są na tyle duże, by zapobiec infekcjom grzybiczym. Po około 2 miesiącach wylęgają się małe wężyki będące dwódziestoparocentymetrowymi miniaturkami dorosłych. Pierwszą wylinkę zrzucają po pierwszym tygodniu życia i przystępują do łowienia pokarmu - noworodków mysich. Często jednak pokarm ten nie jest zjadany przez małe wężyki, wtedy próbujemy przytykać delikatnie je do pyszczka wężyka, by je sam złapał. Czasami wystarczy pozostawić noworodka przy wyjściu z ukrycia węza i pozostawić go na noc, być może pod osłoną nocy nie stresowy wężyk skusi się na posiłek. Jeżeli młody wężyk odmawia dłużej (około dwóch tygodni) przyjmowania pokarmu i jego stan ewidentnie się pogarsza to karmimy niejadka przymusowo paseczkami serca wołowego, ogonami mysimi, często wystarczy delikatnie wetknąć je do pyszczka węza, a on już samodzielnie podejmie połykanie. Zawsze należy pamiętać, że jest to stresujące dla gada, dlatego należy wykonywać ten zabieg delikatnie i jak najrzadziej. Przy dobrym regularnym karmieniu dojrzewają w 18-24 miesiącu życia. Choć znany jest przypadek, że dobrze rosnące i wykarmione dziewięciomiesięczne osobniki przystąpiły do kopulacji i uzyskano zapłodnione jaja, z których wyległy się zdrowe młode. Zimowanie Późną jesienią, z początkiem listopada, węże zbożowe powinny przejść okres spoczynku - zimowanie. Przygotowujemy je do tego stopniowo w ciągu trzech tygodni obniżając temperaturę w terrarium do poziomu kilkunastu stopni (wyłączając ogrzewanie i pozostawienie ich w temperaturze pokojowej). W tym czasie należy zaprzestać karmienia węży, powinny one w tym czasie zrzucić wylinkę oraz oczyścić przewód pokarmowy wydalając kał kąpieli w letniej wodzie (jest to bardzo istotne, gdyż pozostawione resztki pokarmowe rozkładając się w jelitach gada powodują jego zatrucie). Zimowanie przeprowadzamy w chłodnych pomieszczeniach (piwnicach, komórkach), gdzie panuje stała temperatura około 12 - 15°C i wilgotność 70-80%. Węże umieszczamy pojemnikach z materiałem, który będzie izolował węża, a także utrzymywał względnie stałe warunki. Może to być mech torfowiec, wiórki drewniane, kawałeczki gąbki. Dajemy go taką ilość by wąż mógł się w nim w całości schować. Umieszczamy także naczynie z wodą aby wąż mógł się napić. Kontrolujemy przebieg zimowania co tydzień i sprawdzamy jak nasi podopieczni się czują. Wystarczy 2-3 miesięczny okres snu zimowego (od grudnia do marca). Jeżeli nie mamy warunków, by przeprowadzić typowe zimowanie możemy na okres 6 tygodni tylko obniżyć temperaturę w terrarium do temperatury pokojowej (czyli wyłączyć ogrzewanie) i wyłączyć światło (najlepiej zasłonić szyby terrarium), w tym też czasie nie karmimy węży. Niestety zimą w naszych mieszkaniach jest cieplej niż chłodnym latem dlatego lepiej zaniechać takiej praktyki, by nie osłabić gada głodówką, a efekt takiego odpoczynku nie zawsze skutkuje sukcesem hodowlanym. Nie zimujemy węży w pierwszym ich roku życia, a także osobników słabych lub chorych, bo mogłoby to wywołać śmierć gada (w naturze zimowanie jest formą naturalnej selekcji, osobniki słabe i chore nie przeżywają go). Rozbudzamy nasze węże tak samo stopniowo jak wprowadzaliśmy je w sen. Najlepiej rozdzielić płci w tym czasie, by połączyć je po całkowitym rozbudzeniu. Po tygodniu, dwóch wrócą do całkowitej aktywności i wtedy przystąpią do polowania na ofiarę. Możemy też odstąpić całkowicie od snu zimowego u naszych pupili, gdy nie chcemy ich rozmnażać. |